06 avg CRKVA SVETOG VELIKOMUČENIKA GEORGIJA U SMEDEREVU

SPOMENIK KULTURE (1982)

Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Smederevu spada među najveće hramove XIX veka u Srbiji. Izvedena kao prva reminiscencija jednog srpskog srednjevekovnog spomenika, crkve Svete Trojice manastira Manasije, predstavlja lep primer vrhunca ranog romantičarskog istoricizma.

Njen protomajstor bio je poznati makedonski neimar i zograf Andreja Damjanov iz Velesa, koji je po nešto izmenjenom planu arhitekte Jana Nevole zidao crkvu u periodu od 1850. do 1854. godine. Po svom arhitektonskom sklopu ona predstavlja kombinaciju trikonhosa, razvijenog upisanog krsta sa pet kupola i trobrodne bazilike. Unutrašnjim prostorom dominira naos na koji se nadovezuju na istočnoj strani trodelni oltarski prostor, pevničke konhe na severnoj i južnoj i na zapadnoj strani priprata sa galerijom. Iznad galerije podignut je barokni zvonik. Fasadu crkve odlikuje bogata plastična dekoracija izvedena kao spoj srpske srednjevekovne tradicije, baroka i islamskog uticaja.

S obzirom da nije bila oslikana, dok je prvobitan ikonostas stradao za vreme Prvog svetskog rata, Upravni odbor Crkvene opštine Smederevo 1935. godine zaključuje Ugovor o živopisanju hrama i izradi ikona za ikonostas sa Andrejom V. Bicenkom, akademskim slikarem iz Beograda.

Živopis i ikone na ikonostasu predstavljaju izuzetno vrednu slikarsku celinu, stilski izvedenu kao kompromisno rešenje između srpske tradicionalne religiozne slike, savremenog bogoslovlja, ruske tradicije i akademskog stila. Iz slikanog programa posebno se izdvajaju kompozicije Prenos moštiju Svetog Luke u Smederevo i Propoved na gori kao predstave sa snažnim istorijskim i versko-političkim karakterom, upotpunjene portretima autentičnih istorijskih ličnosti.

Lokacija kulturnog dobra